Μόλις άρχισε το παιχνίδι, οι ultras της Χάιντουκ αρχίζουν να αναπηδούν. Χιλιάδες οπαδοί πάλλονται ως μια συνωστισμένη μάζα στο πέταλο. Το «Stadion Poljud» του Σπλιτ, που κατασκευάστηκε κοντά σε μια γραμμή ρήγματος, κατασκευάστηκε για να είναι αντισεισμικό. Οι οπαδοί της Χάιντουκ δοκιμάζουν αυτή τη θεωρία. Το γήπεδο τρέμει.
Αμέσως μετά τη σέντρα ένα «τσουνάμι» από κόκκινες φωτοβολίδες κάνει τη νύχτα… μέρα. Απαγορεύονται επίσημα, αλλά μπαίνουν λαθραία στο γήπεδο, μέσα από τα παντελόνια και τα μανίκια. Το γήπεδο και οι εξέδρες τυλίγονται στον καπνό, δίνοντας αρχικά στη σκηνή μια μυστικιστική ποιότητα – αλλά τελικά απλώς εμποδίζουν τη θέα. Οι διαιτητές σταματούν το παιχνίδι για αρκετά λεπτά.
Ακόμα και στην αποβολή ενός παίκτη, αυτός επευφημείται σαν στρατιώτης που επιστρέφει σπίτι από τον πόλεμο. Σε ένα άλλο τμήμα της εξέδρας, Ultras της Χάιντουκ βάζουν φωτιά και τα καθίσματα καίγονται. Οι οπαδοί συνεχίζουν να αναπηδούν, μόλις τρία μέτρα από τη φωτιά. Σε κανένα σημείο δεν συμπεριφέρεται κανείς έτσι όπως είναι ασυνήθιστο. Καλωσορίσατε στο αιώνιο ντέρμπι της Κροατίας.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ της Χάιντουκ Σπλιτ και της Ντιναμό Ζάγκρεμπ μπορεί να εντοπιστεί στη δεκαετία του 1920, αλλά έχει αυξηθεί κατακόρυφα από το 1992. Αυτή ήταν η πρώτη σεζόν του πρωταθλήματος της Κροατίας μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας της χώρας από τη Γιουγκοσλαβία το 1991. Ακολούθησαν πέντε χρόνια πολέμου έως ότου οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ των εθνών αποκαταστάθηκαν το 1996.
Η Χάιντουκ και η Ντιναμό είναι οι μεγαλύτεροι σύλλογοι της Κροατίας και κάποτε ήταν μέρος της Γιουγκοσλαβικής Μεγάλης Τεσσάρων με τους σερβικούς Ερυθρό Αστέρα και την Παρτιζάν Βελιγραδίου. Από την ανεξαρτησία, η Χάιντουκ και η Ντιναμό έχουν κερδίσει 30 από τα 32 πρωταθλήματα Κροατίας και 26 από τα 32 κύπελλα.
Οι Ultras της Χάιντουκ «Torcida» αισθάνονται απογοητευμένοι. Αν κάποτε το Σπλιτ ένιωθε υποχείριο στην πρώην γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα, το Βελιγράδι, τώρα νιώθουν την ίδια πικρία για το Ζάγκρεμπ.
Η Κροατία είναι σε μεγάλο βαθμό συγκεντρωτική, με πολλούς ανθρώπους να μετακομίζουν στην πρωτεύουσα για σπουδές και εργασία. Το Σπλιτ, πολύ κάτω από την ακτή της Αδριατικής, αισθάνεται ότι αγνοείται.
Για το Σπλιτ, η Χάιντουκ είναι τρόπος ζωής. Καθώς η ναυπηγική βιομηχανία πέθανε, η πόλη αναγκάστηκε να βασιστεί στον τουρισμό ως την κύρια πηγή μεταπολεμικού πλούτου. Με τους ντόπιους να αναγκάζονται να ανοίξουν χώρο για ξενοδοχεία και διαμερίσματα διακοπών, ο τουρισμός μπορεί να διαβρώσει μια ταυτότητα.
Η Χάιντουκ είναι το αντίδοτο, ένας φάρος και μια θρησκεία, και ο μοναδικός κοινωνικός θεσμός που είναι πραγματικά ακόμα δικός τους. Αυτό είναι ένα κλαμπ που ανήκει στον κόσμο.
Πάνω από το 25% των μετοχών ανήκει σε μεμονωμένους φιλάθλους που τα παραδίδουν από γενιά σε γενιά, με σχέδιο αύξησης πέρα από την πλειοψηφία του 50%. Οι «Torcida» είναι το πιο παλιό γκρουπ οπαδών στην Ευρώπη.
Η Χάιντουκ έχει μείνει 19 χρόνια χωρίς πρωτάθλημα, ενώ η Ντιναμό έχει γίνει κυρίαρχη. Έχουν κερδίσει 17 από τους τελευταίους 18 τίτλους.
Οι ιαχές νίκης των παικτών της Ντιναμό στα αποδυτήρια του γηπέδου της Χάιντουκ έχουν γίνει συνήθεια πλέον… Η ομάδα του Σπλιτ έχει κερδίσει μόλις δέκα από τα τελευταία 52 ντέρμπι «αιωνίων».
Τα επεισόδια μεταξύ των οπαδών (Bad Blue Boys vs Torcida) συχνά, όπως και οι ακραίες αντιδράσεις. Ποιος θα ξεχάσει άλλωστε τους… 11 τάφους στο γήπεδο «Poljud» έπειτα από μια ήττα της Χάιντουκ από τη Ντινάμο. Ο Νίκο Κράνιτσαρ, ο οποίος μετακόμισε από τη Ντιναμό στη Χάιντουκ το 2005, είχε αντικρίσει ένα πανό και κεριά έξω από το σπίτι του που του έλεγαν ότι είναι… νεκρός. Πριν από κάθε ντέρμπι δεκάδες αυτοκίνητα της αστυνομίας, εκατοντάδες αστυνομικοί και αμέτρητοι ιδιωτικοί φρουροί περιπολούν το γήπεδο.
Δυο μισητοί αντίπαλοι, αν και σύμφωνα με τους Κροάτες υπάρχουν περισσότερα που τους ενώνουν. Το μίσος για το κατεστημένο που πιστεύουν ότι έχει αφήσει το ποδόσφαιρο της Κροατίας ελεεινά υποχρηματοδοτούμενο. Επίσης, οι δύο σύλλογοι μοιράζονται ιστορίες ρατσισμού και αντισημιτισμού. Αυτό το στοιχείο της Κροατικής οπαδικής κουλτούρας δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Υπήρξαν περιπτώσεις που οι οπαδοί των δυο ομάδων εκάτσαν μαζί να διαμαρτυρηθούν κατά της υποτιθέμενης κακοδιαχείρισης από τις ποδοσφαιρικές αρχές. Ολα αυτά δεν κρατάνε πολύ. Παρά την επιτυχία της Κροατίας στην παγκόσμια σκηνή, υπάρχει μικρή μερίδα οπαδών με ποδοσφαιρική κουλτούρα.
