Το εκκλησάκι που χτίστηκε πάνω σε αρχαίο ναό και τα πορτραίτα των ντόπιων
Το ραντεβού δίνεται απέναντι από το Άγαλμα του Εργάτη είναι ένα από τα πιο γνωστά τοπόσημα της περιοχής. Πρώτος σταθμός: η Ιερά Οδός. Και πιο συγκεκριμένα ένα από τα ελάχιστα διασωθέντα τμήμα του αρχαίου δρόμου που είχε συνολικό μήκος 22 χιλιομέτρων και έφτανε ως τον Κεραμεικό.
Το κομμάτι του οδικού δικτύου, το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο σύγχρονο, δείχνει να κρατιέται σε πολύ καλή κατάσταση, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που μπορείς να διακρίνεις τόσο τα όριά του, όσο και τα ταφικά μνημεία των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι επέλεγαν να θάβουν τους σημαίνοντες νεκρούς τους δίπλα στο δρόμο και κυρίως έξω από τα τείχη.
Η πορεία του, ωστόσο, κόβεται απότομα καθώς ακριβώς δίπλα είναι χτισμένη μια θεόρατη πολυκατοικία. Ένας θαμμένος αρχαιολογικός θησαυρός στα θεμέλια μιας πόλης που χτίστηκε κακήν κακώς για να στεγάσει τους χιλιάδες εργάτες που έφταναν βιαστικά ως εκεί για δουλέψουν στα εργοστάσια της περιοχής.
Το δίπολο αυτό μεταξύ αρχαίας και σύγχρονης Ελευσίνας υπάρχει παντού στην πόλη. Παμπάλαια πηγάδια δίπλα στα οποία σήμερα λειτουργούν καταστήματα για μανικιούρ, λουτρά στην είσοδο πολυκατοικιών, υδραγωγεία πλάι σε χριστιανικούς ναούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ναός του Αγίου Ζαχαρία, ο οποίος βρίσκεται μια ανάσα από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας. Πρόκειται για ένα μεταβυζαντινό εκκλησάκι που έχει χτιστεί ακριβώς πάνω στα χαλάσματα ενός αρχαιολογικού ναού, αφιερωμένου στο Δωδεκάθεο. Μεγάλο μέρος των τειχών του, μάλιστα, είναι στηριγμένο πάνω σε αρχαίες στήλες που είναι ευδιάκριτες με γυμνό μάτι. Στο βάθος του θόλου υπάρχει μια εικόνα της Παναγίας. Δείγμα και αυτό της μετάβασης, αυτή τη φορά θρησκευτικής.
Γύρω από τον ναό υπάρχει μια μεγάλη έκταση γεμάτη αρχαία γλυπτά. Αυτό συμβαίνει σε ολόκληρη την πόλη. Τα περισσότερα, βέβαια, από αυτά και εκείνα που παρουσιάζουν μεγαλύτερη αρχαιολογική αξία βρίσκονται καλά φυλαγμένα στο μουσείο της Ελευσίνας που βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου.
Υπάρχει, όμως, ένα που λείπει: πρόκειται για την Καρυάτιδα της Ελευσίνας. Η ιστορία του είναι βγαλμένη από σενάριο της ταινίας. Πρόκειται για ένα τεράστιο γλυπτό, το ύψος του οποίου είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από εκείνο του μέσου ανθρώπου. Λίγα χρόνια πριν το ξέσπασμα της Επανάστασης έφτασε στην Ελλάδα ο Βρετανός Έντουαρτ Κλαρκ.
Όταν το αντίκρισε, σύμφωνα με τις διηγήσεις, ενθουσιάστηκε και χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να το μεταφέρει στην Αγγλία. Υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες τελικά τα κατάφερε. Το πλοίο, όμως, λίγο πριν πιάσει λιμάνι βυθίστηκε. Μετά από χρόνια, το άγαλμα βρέθηκε στον βυθό της θάλασσας, αρκετά διαβρωμένο.
Μεταφέρθηκε στο Κέιμπριτζ και εκτίθεται εκεί μέχρι σήμερα. Ο Δήμος Ελευσίνας έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια έναν αγώνα προκειμένου να επιστραφεί στην πόλη όπου δημιουργήθηκε, μέχρι στιγμής, όμως, οι προσπάθειες είναι άκαρπες.
Λίγα μέτρα μακριά από τον ναό βρίσκεται το παλιό δημαρχείο. Στο ισόγειο υπάρχει μια ολόκληρη αίθουσα, η οποία είναι γεμάτη με φωτογραφίες ανθρώπων. Γυναικών, ανδρών, παιδιών, ηλικιωμένων. Όλοι τους έχουν ένα κοινό: είναι μόνιμοι κάτοικοι της Ελευσίνα.
Το μάτι μας πέφτει στα ασπρόμαυρα πορτραίτα τριών κοριτσιών. Μία από αυτές φοράει μια ζακέτα το σήμα του Πανελευσινιακού, του αθλητικού αλλά και ποδοσφαιρικού καμαριού της πόλης. Η ιστορία της ομάδας ξεκίνησε το 1931, ενώ για πρώτο της σήμα και μοναδικό ως σήμερα επιλέχθηκε το σιτάρι, το οποίο αποτελεί σύμβολο της Ελευσίνας και έχει συνδεθεί έντονα με τα Ελευσίνια Μυστήρια.
